“Hatha” betekent wilskracht en hiermee wordt bedoeld: gedisciplineerd oefenen en handelen met wilskracht en energie.

Hatha Yoga is de weg van oefening en reiniging, zowel innerlijk als uiterlijk. Daarom is het een extra Yogaweg behorende bij de vier traditionele Yogawegen. De regelmatige uitvoering van deze oefeningen vereist wilskracht en discipline, daarom heet deze weg: Hatha Yoga.

HA-THA betekent ook maan en zon. Het refereert aan de eenwording en harmonisering van het zon- en maanprincipe, dat het resultaat is van deze Hatha Yoga oefeningen. Er behoren zes reinigingstechnieken tot de Hatha Yoga. Deze worden Shat Karma Kriya's of Shat Karma's genoemd. Asanas en Pranayamas, die eigenlijk tot de Raja Yoga behoren, worden in het westen meestal ook tot de Hatha Yoga gerekend.

Waarschuwing: Alle technieken die hieronder beschreven worden, moeten aanvankelijk alleen onder begeleiding van een Yogaleraar van “Yoga in Daily Life” uitgevoerd worden.

 Neti – Reiniging van de Neus

Er bestaan twee soorten Neti:  Jala Neti en Sutra Neti

Jala Neti – Neti met zout water

Uitvoering: In een speciaal daarvoor vervaardigd kannetje (Neti-Kannetje) wordt lauwwarm water gegoten. De temperatuur van het water moet ca. 38-40 graden Celsius zijn, met ca. 1 theelepel zout per 1 liter water. Houd je hoofd boven de wastafel en stop het tuitje van het kannetje in het rechter neusgat (zodat deze afgesloten is). Buig met het hoofd dan iets naar voren en draai daarbij het hoofd iets naar de rechterkant, zodat het water uit het linker neusgat kan stromen. De ademhaling vindt plaats door de mond.

Wanneer ongeveer de helft van het kannetje door het neusgat gestroomd is, haal je het kannetje weg. Aansluitend zet je het kannetje aan het linker neusgat en draai dan het hoofd wat naar links, zodat het water door het rechter neusgat naar buiten stromen kan. Daarna wordt het overgebleven water met Kapala Bhati Pranayama (zie Hatha Yoga Kriya's 5) uit beide neusgaten geblazen.

Om deze neusreinigende oefening af te sluiten blaas je nog 3-5 keer door ieder neusgat krachtig uit en houdt daarbij het andere neusgat dicht (zoals bij het snuiten van de neus). Belangrijk is, dat de mond daarbij geopend blijft, omdat anders het gevaar bestaat, dat het water in de oren terechtkomt.

 Het is aan te bevelen om Neti iedere dag uit te voeren.

 Effecten: Het beïnvloedt alle zintuigen in het hoofd positief.  Het versterkt het gezichtsvermogen en helpt bij vermoeide ogen (bijv. Na lang achter de computer werken). Ook bij hoofdpijn kan Neti helpen. Het verbetert het geheugen en het concentratievermogen. Het helpt bij problemen in de neus- en voorhoofdsholte. Neti heeft een preventief effect tegen verkoudheid en voorhoofdsholteontsteking. Bij regelmatige uitvoering kan Neti ook hooikoorts of pollenallergieën genezen of ten minste verminderen.

Waarschuwing: Niet uitvoeren bij een zware verkoudheid, voorhoofdsholteontsteking en oorpijn.

Sutra Neti – Neti met een rubberen katheter of ingevet katoen

Dit soort Neti wordt uitgevoerd met een gedraaid katoenen snoer, die van tevoren in gesmolten bijenwas is ondergedompeld, of met een zachte rubberen katheter. Het correct uitvoeren van deze techniek vereist enige oefening en moet daarom ook de eerste paar keren onder begeleiding van een Yogaleraar van “Yoga in Daily Life” uitgevoerd worden.

Net zoals bij Jala Neti zorgt Sutra Neti  voor een grondige reiniging van de neus. Door de masserende werking van het katheter werkt het nog intensiever dan de spoeling met zoutwater.

Deze techniek is erg effectief voor personen die ademhalingsproblemen hebben ten gevolge van nauwe neusgaten. Met de juiste uitvoering kan het iedere tweede dag of zelfs dagelijks uitgevoerd worden.

 DHAUTI – Reiniging van de Slokdarm en Maag

Deze techniek staat bekend als Gaj Karn. Gaj betekent olifant. Wanneer een olifant een misselijkmakend gevoel in zijn maag heeft, dan steekt hij zijn slurf diep in zijn slokdarm en zuigt hij de inhoud van zijn maag op. Deze techniek is dan ook aan ons getoond door de natuur. Het helpt bij misselijkheid, wanneer men iets onverdraaglijks of bedorvens gegeten heeft, bij teveel maagzuur en het kan ook bij voedselallergien en astma een verbetering te weeg brengen.

Jala Dhauti of Kunjala Kriya

Uitvoering: Meng 2 liter warm water (40 graden) met 1 theelepel zout. Sta rechtop en drink het water snel glas na glas op. Buig dan iets voorover en druk dan met de linkerhand in de onderbuik en steek je wijs- en middelvinger van je rechterhand achter in de keel (de tong wordt daarbij naar beneden gedrukt), zodat een braakreflex wordt opgewekt. De gehele hoeveelheid water komt er dan in een halve minuut weer uit.

Effecten: Het heeft een gunstig effect bij een hoge zuurgraad, allergieën en astma. Het verwijdert een slechte adem.

Het kan 1-2 keer per week  worden herhaald en kan het beste ’s ochtends op nuchtere maag worden uitgevoerd.

Waarschuwing: Bij een hoge bloeddruk of een verhoogde oogdruk deze oefening niet uitvoeren.

Sutra Dhauti

Uitvoering: Deze techniek, waarbij de maag wordt gereinigd met een 3 meter lange en 10 cm brede katoenen strip, moet de eerste keer onder begeleiding van een Yogaleraar van “Yoga in Daily Life” uitgevoerd worden.

Effecten: Net zoals bij Jala Dhauti reinigt deze techniek de maag en helpt het een hoge zuurgraad verminderen. Het reinigt het bovenste deel van de ademweg en verminderd daardoor astma en stof- en pollenallergieën.

  Nauli – Buikspieren Bewegen

Er bestaat een regel in de Yoga dat elke spier minstens 1 keer per dag moet bewegen. Dit helpt om de energie weer door te laten stromen en blokkades te doen verdwijnen. Energie is net als water. Water dat lang stil staat wordt vuil en gaat rotten. Maar stromend water daarentegen blijft altijd zuiver. Dat is de reden waarom we ook onze buikspieren en darmen dagelijks moeten bewegen. Nauli ondersteunt de spijsvertering en het uitscheidingsproces heel effectief. 

Het is aan te bevelen de volgende techniek eerst uit te voeren.

Agnisara Kriya – oefening voorafgaand aan Nauli

Uitvoering: Sta met de benen een stukje uit elkaar. > Adem diep in door de neus. > Adem volledig door de mond uit terwijl je de knieën een stukje buigt. Zet je handen op je bovenbenen. > Strek je armen. De rug is recht, het hoofd rechtop. Laat je buikspieren ontspannen. > Dan trek je, zonder te ademen, de buikwand snel en krachtig in en uit, ca. 10 a 15 keer. > Door je neus inademen en ga weer rechtop staan. > Herhaal deze oefening 3 tot 5 keer.

Effecten: Agnisara Kriya activeert de Manipura Chakra en wekt het “spijsverteringsvuur” op. Het heeft een stimulerend effect op de stofwisseling, versterkt het immuun systeem en helpt bij diabetes.

Waarschuwing: Oefen alleen op nuchtere maag. Beoefen deze techniek niet tijdens zwangerschap, menstruatie of na een buikoperatie. Raadpleeg eerst een dokter voordat je deze techniek gaat uitvoeren als je een ziekte aan de darm of pancreas hebt.

Wanneer de buikspieren een aantal weken zijn versterkt door het beoefenen van Agnisara Kriya, dan kun je beginnen met het beoefenen van Nauli.

Nauli

Uitvoering: Sta rechtop met de benen in lichte spreidstand. > Diep door de neus inademen. > Door de mond uitademen en vooroverbuigen met een rechte rug. Licht door de knieën buigen en de handen op de bovenbenen laten steunen. Trek de spieren aan de zijkant van de buik in en tegelijkertijd span je de middelste grote buikspier parallel daaraan aan (Rectus Abdominus). Op deze manier ontstaat er een sterke zuigwerking in de buikholte. > Als de impuls tot inademen komt, sta je weer op en inhaleer je. > Dit proces kun je 5-6 keer herhalen, of net zolang als er nog kracht in de buikspieren aanwezig is. > Na dit enige tijd geoefend te hebben, is het mogelijk de middelste buikspier (Rectus Abdominus) van links naar rechts en van rechts naar links te bewegen en later kun je deze spieren ook circulair bewegen.

Effecten: Nauli versterkt de buikspieren en masseert de darm en de organen in het onderlichaam. Het reguleert de bloeddruk en heeft een preventief effect tegen diabetes. Het kan goed helpen bij brandend maagzuur en huidaandoeningen (acne).

Nauli is een van de beste oefeningen voor onze gezondheid, want het werkt activerend en regulerend op het gehele spijsverteringsstelsel. Talrijke ziektes hebben hun oorsprong in het spijsverteringsstelsel: hoofdpijn, huidaandoeningen, diabetes, soms ook kanker. Gifstoffen en afvalproducten, die niet op tijd worden uitgescheiden, worden in het lichaam opgeslagen en dat veroorzaakt dit lijden.

Waarschuwing: Oefen op nuchtere maag! Bij nier- en galstenen en in de zwangerschap niet oefenen.

 Basti en Shanka Prakshalana - Volledige Reiniging van de Darmen

Dhauti reinigt het bovenste deel van het spijsverteringstraject. Basti en Shanka Prakshalana verwijderen de inhoud van de darmen en reinigen grondig het hele spijsverteringssysteem (van mond tot anus).

Basti

In vroegere tijden werd Basti zittend op de hurken in de rivier uitgevoerd. Met behulp van Nauli werd water opgezogen in de darmen en dan weer verwijderd naast de rivier. Tegenwoordig wordt deze techniek ook toegepast en staat bekend als een klysma, bedoeld om het onderste deel van de darm te reinigen.

Shanka Prakshalana

Deze techniek wordt ’s morgens op nuchtere maag uitgevoerd en de eerste 3 keer moeten zeker onder begeleiding van een leraar van “Yoga in het Dagelijks Leven” worden uitgevoerd.

Uitvoering: Verwarm zes tot zeven liter water tot 34-40 graden Celsius. Voeg een ½ theelepel zeezout per liter water toe (bij een hoge bloeddruk gebruik je dieetzout). De temperatuur van het water moet constant worden gehouden gedurende de gehele oefening. Drink snel de gehele hoeveelheid water glas voor glas op. Na ieder glas water, oefen 5 strek en draaioefeningen, zoals Trikonasana, Triyak Bhujangasana, zijwaarts buigen van het lichaam, Meru pristhasana en Tadasana.

Na het vijfde glas ga je naar het toilet en voer je Ashvini Mudra (snelle aan- en ontspanning van de anusspier) uit. Deze Mudra stimuleert de peristaltische werking van de darmen.

Ga verder met het drinken van het warm, gezouten water, glas na glas en beoefen de vijf Asanas en Ashvini Mudra totdat de stoelgang op gang komt en er uiteindelijk geen vaste delen meer in de ontlasting zitten. Het gehele proces is pas voltooid wanneer het uitgescheiden water geheel zuiver is. Het mag geel zijn, maar geen vaste deeltjes meer bevatten na meerdere toiletgangen.

Reinig aansluitend de maag, slokdarm en bronchiën door middel van Dhauti (maar met ongezouten water). Sluit dan af met Jala Neti om hoofdpijn te voorkomen.

Ontspan ongeveer 1 uur na de Shanka Prakshalana Beoefening. Bedek je lichaam goed, maar val niet in slaap.

Waarschuwing: Het volgende dieet is belangrijk. Ca. 1 uur na Shanka Prakshalana moet Khicheri gegeten worden, dat je voor de ontspanning klaarmaakt.

Bereiding van Khicheri: 2 kopjes Basmati rijst, ¾ kopje geschilde Mung Dal, ½ theelepel Kurkuma (geelwortelpoeder), ½ theelepel komijn en zout met 3 keer de hoeveelheid water zachtjes laten sudderen. Per bord aan het einde van de kooktijd 1 lepel boter of geklaarde boter (Ghee) toevoegen. Dit voedsel zorgt voor een soort van beschermlaag over de darm en daarom moet er zoveel mogelijk van worden gegeten. Daarna 2 uur niets drinken.

Dieet: 

Waarschuwing: Shanka Prakshalana mag niet uitgevoerd worden door personen onder de 15 jaar, gedurende de menstruatie of zwangerschap. Het moet worden vermeden door personen met een erg lage bloeddruk, maagzweren, gastritis, zwakke nieren, grote galstenen, nierstenen, chronische diabetes, hernia en degenen die geestesziek zijn.

Kapala Bhati Pranayama - Reiniging van de Voorhoofdsholte

Kapala Bhati Pranayama

Effecten: Het werkt verfrissend en geeft nieuwe energie. De doorbloeding naar de voorhoofd- en neusregio wordt gestimuleerd. Het kan goed helpen bij voorhoofdsholte ontsteking. De neus wordt gereinigd en het ademhalingssysteem wordt versterkt. Het heeft een kalmerend effect en voorkomt daarmee stress. Wanneer je deze techniek voor de meditatie uitvoert geeft het je innerlijk vrede.

Waarschuwing: In het begin kan Kapala Bhati lichte gevoelens van duizeligheid geven, die dan meestal na enige oefening verdwijnen.

 Trataka - Concentratie op een Punt of een Kaarsenvlam

 Trataka

Effecten: Reinigt de ogen, versterkt de oogspieren en verbetert het zicht en het geheugen. Het helpt bij slaapstoornissen en bedplassen. Het versterkt het concentratievermogen en wordt daarom geadviseerd aan schoolkinderen. Het ontwikkeld de intuïtie, visualisatievermogen en de wilskracht.

Waarschuwing: Deze oefening is niet geschikt voor mensen met psychische problemen. Vooral mensen die neigen naar schizofrenie of hallucinaties moeten Trataka niet beoefenen.